İNEKLERDE SICAK STRESİ SEBEPLERİ
İneklerin yaşam alanında hissedilen sicaklik 21 C’nin üzerine çıktığında problem başlar. Hayvanların verim için gerekli olan yem tüketimi azalır, geviş getirme ve yatıp dinlenme süreleri kısalır. Bunların yerine, ayakta durur, sulukların başında veya barınağın daha esintili olan kısmında bekler ve kendini soğutmak için büyük bir gayret içine girer.
İşte ineklerin süt verimini veya yeni bir gebeliği unutup, kendi canını kurtarmaya çalıştığı bu duruma “SICAK STRESİ” diyoruz.
Bu stresin; Hafif, Orta, Şiddetli ve Ölümcül olmak üzere 4 derecesi mevcuttur. Stresin derecesi soluma frekansından anlaşılabilir. Normalde dakikada 25-30 kere soluyan ineklerimiz dakikada 80 ve üzerinde soluk alıp vermeye başlamışsa “şiddetli stres“ altındalar demektir.
NEDEN ÖNEMLİDİR:
Hem sıcak ve hem de rutubetin bir arada olduğu Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerimizde inekler, yaz aylarında “şiddetli stres” yaşamakta ve bazı ineklerimiz fiilen olmasa da verim olarak ölmektedirler. Böyle işletmeler her yaz büyük bir darbe almaktadırlar. İnekler ve köpekler, vücutlarında biriken ısı yükünü terleme sistemiyle yeterince uzaklaştıramadıkları için sıcaklık derecelerini düşürmek maksadıyla hızlı soluma yaparlar. Bu özellik bakımından hava soğutmalı motorlar gibidirler.
Hızlı soluma ve ağızdan akan tükürük, inek vücudunda tampon madde olan “karbonat” iyonu kayıplarına yol açar ve ineğimizin kanı “asitleşmeye” başlar. Normalde bir inek, günde 150 litre civarında asit baskılayıcı özellikteki tükürük üretir. Sıcak stresi dönemlerinde, inekler kaba yemleri daha az tercih ederler. Böylece, geviş sayısı ve asidi tamponlayan tükürük miktarı daha da azalır. Sindirim kanalının daha yavaş çalışması asit birikimine, lif sindiren mikroorganizmaların azalmasına ve işkembeden kana geçen ekstra laktik asit yüküne sebep olur. İşte kanda biriken bu asit “kronik yaz asidozu” tablosu oluşturur. Ağustos veya Eylül aylarında sürüde birden ortaya çıkan ayak problemlerinin sebebi işte bu tablodur.
İneklerin sıcak yaz aylarında, stres hormonu kortizol’ün de etkisi veya enerji yetersizliği gibi sebeplerle belirgin kızgınlık süresi kısalabilir ve kızgınlık tespiti zorlaşabilir. Kızgınlık tespit edilse ve tohumlansalar bile, ineğin vücut sıcaklığı yüksek olduğu için yumurta ve spermin bir gebelik oluşturma şansı düşük olabilir. Her şey iyi gitse ve gebelik şekillense bile ilk 45 gün içinde ısı şoku sebebiyle erken embriyonik ölümler şekillenme ihtimali daha fazladır.
NE YAPILMALIDIR:
İnekler mutlaka soğutulmalıdır. İneklerin yeterince yapamadıkları buharlaşmayla soğumayı, cildini suyla ıslatıp bu suyu hava akımı ile buharlaştırarak biz yaparız. İşte bu ısı yükünü su buharına aktarma işlemi, ineklerimizi soğutmada temel stratejimizi oluşturmaktadır. Ayrıca yemleme ve bazı yönetim uygulamaları sıcak stresini azaltmada etkili olabilmektedir.
Anahtar Kelimeler:SICAKSEBEPLERİSTRESİİNEKLERDE